حضرت علي اکبر (عليه السلام) فرزند ابي عبدالله الحسين(عليه السلام)بنا به روايتي در يازدهم شعبان ، سال 43 قمري در مدينه منوره ديده به جهان گشود.
پدر گرامياش امام حسين بن علي بن ابي طالب (عليه السلام)و مادر محترمه اش ليلي بنتابي مرّه است .
ابوالفرج اصفهاني از مغيره روايت کرد : روزي معاويه بن ابيسفيان به اطرافيان و همنشينان خود گفت : به نظر شما سزاوارترين و شايسته ترين فرد امت به امر خلافت کيست ؟ اطرافيان گفتند : جز تو کسي را سزاوارتر به امر خلافت نميشناسيم ! معاويه گفت : اين چنين نيست. بلکه سزاوارترين فرد براي خلافت علي بن الحسين (عليه السلام) است که جدش رسول خدا (صلي ا… عليه و آله و سلم) مي باشد و در وي شجاعت و دليري بني هاشم ، سخاوت بني اميه و فخر و فخامتثقيفتبلور يافته است .
مقبره حضرت علي اکبر عليه السلام در کربلاي معلي پايين پاي ابا عبدالله الحسين عليه السلام است و در سلام زيارت عاشورا منظور از« و علي علي ابن الحسين » آقا علي اکبر عليه السلام مي باشد.
درباره شخصيت علي اکبر(عليه السلام) گفته شد ، که وي جواني خوش چهره ، زيبا ، خوش زبان و دلير بود و از جهت سيرت و خلق و خوي و صباحت رخسار ، شبيه ترين مردم پيامبر اکرم (صلي ا… عليه و آله و سلم) بود و شجاعت و رزمندگي را از جدش علي ابن ابي طالب (عليه السلام) به ارث برده و جامع کمالات و محاسن بود .
شجاعت و دلاوري حضرت علي اکبر(عليه السلام) و رزم آوري و بصيرت ديني و سياسي او در سفر کربلا بويژه در روز عاشورا را تجلي کرد. سخنان و فداکاريهايش دليل آن است . وقتي امام حسين (عليه السلام) از منزلگاه «قصر بني مقاتل» گذشت ، روي اسب چشمان او را خوابي ربود و پس از بيداري «انا لله و انا اِليهِ راجِعون»گفت و سه بار اين جمله و حمد الهي را تکرار کرد . حضرت علي اکبر(عليه السلام) وقتي سبب اين حمد و استرجاع را پرسيد حضرت فرمود : در خواب ديدم سواري مي گويد اين کاروان به سوي مرگ مي رود . پرسيد : مگر ما بر حق نيستيم ؟ فرمود : چرا پس گفت : «فاننااذن لا نبالي ان نموت محقين»پس باکي از مرگ در راه حق نداريم !
در روز عاشورا پس از شهادت ياران امام ، اولين کسي که اجازه ميدان طلبيد تا جان را فداي دين کند ، او بود . اگر چه به ميدان رفتن او بر اهل بيت و بر امام بسيار سخت بود ، ولي از ايثار و روحيه جانبازي او جز اين انتظار نبود . وقتي به ميدان مي رفت ، امام حسين(عليه السلام) در سخناني سوزناک به آستان الهي ، آن قوم نا جوانمرد را که دعوت کردند ولي تيغ به رويشان کشيدند، نفرين کرد . علي اکبر چندين بار به ميدان رفت و رزمهاي شجاعانهاي با انبوه سپاه دشمن نمود . در روايتي به نقل از شيخ جعفر شوشتري در کتاب خصائص الحسينيهآمده است : ابا عبدالله الحسين هنگامي که علي اکبر را به ميدان مي فرستاد به لشگر خطاب کرد و فرمود : «يا قوم، هولاء قد برز عليهمغلام ، اشبهالناسخلقاًً و خلقاً و منطقاً برسول الله ……اي قوم، شما شاهد باشيد، پسري را به ميدان مي فرستم که شبيه ترين مردم از نظر خلق و خوي و منطق به رسول الله (صلي ا… عليه و آله و سلم) است بدانيد هر زمان ما دلمان براي رسول الله (صلي ا… عليه و آله و سلم) تنگ مي شد نگاه به وجه اين پسر مي کرديم . وي نخستين شهيد بني هاشم در روز عاشورا بود و در زيارت شهداي معروفه نيز آمده است : «السَّلامُعَلَيکَ يا اَوّلَ قتيل من نَسل خير سَليل».
علي اکبر(عليه السلام) در نبرد روز عاشورا دويست تن از سپاه عمر سعد را در دو مرحله به هلاکت رسانيد و سر انجام مرّهبن منقذ عبدي بر فرق مبارکش ضربتي زد و او را به شدت زخمي نمود . آن گاه ساير دشمنان جرات و جسارت پيدا کرده و به آن حضرت هجوم آوردند و وي را آماج تيغ شمشير و نوک نيزه ها نمودند و مظلومانه به شهادتش رسانيدند . امام حسين(عليه السلام) در شهادتش بسيار اندوهناک و متاثر گرديد و در فراقش فراوان گريست و هنگامي که سر خونين اش را در بغل گرفت فرمود : «وَلدي عَلي عَليَّالدُنيابِعدک العَفا».
فرزندم علي ديگر بعد از تو افبر اين دنيا
حضرت علي اکبر (عليه السلام) نزديکترين شهيدي است که با امام حسين(عليه السلام) دفن شده است . مدفن او پايين ضريح مقدس ابا عبدالله الحسين(عليه السلام) در کربلاي معلي قرار دارد .